در عصری که اطلاعات با سرعتی سرسامآور در حال تولید و تکثیر است، دیگر نمیتوان گفت محتوا پادشاه است یا اطلاعات قدرت مطلق. امروز، در قلمرو بیانتهای دادهها، عنصری کمیاب و بسیار ارزشمند ظهور کرده که تعیینکننده سرنوشت کسب و کار موفق شماست: توجه. این مفهوم نوین که از آن با عنوان اقتصاد توجه یاد میشود، قلب تپنده مدلهای کسب و کار مدرن، از شبکههای اجتماعی گرفته تا شرکتهای فناوری، است.
برای شمایی که در جایگاه مدیر عامل یا صاحب کسب و کار در ایران هستید، درک این اقتصاد یک امر تئوریک نیست؛ یک ضرورت استراتژیک است. در گذشته، منابع کمیاب شامل طلا، نفت یا نقدینگی بود. اما در دنیای کنونی، جایی که دهها کانال خبری، صدها اعلان موبایلی و هزاران ایمیل، ذهن شما و تیمتان را بمباران میکنند، تمرکز انتخابی تبدیل به کمیابترین منبع ذهنی شده است. اگر کارمندان و مشتریان شما توجهشان را به کاری که شما انجام میدهید، معطوف نکنند، تمام تلاشها و سرمایهگذاریهای شما بر باد میرود. به همین دلیل، مدیریت تمرکز دیگر یک مهارت فردی نیست؛ بلکه یک مزیت رقابتی و جز اصلی مدیریت کسب و کار است که رهبری آن باید از بالای هرم سازمان آغاز شود.
بسیاری از مدیران عامل موفق، تمرکز را نه یک کار، بلکه یک توانمندی بنیادین میدانند. آیا تا به حال با سرعت ۱۰۰ مایل در ساعت حرکت کردهاید، کارهای زیادی انجام دادهاید، اما در پایان روز متوجه شدهاید که نتایج ملموسی به دست نیامده است؟ این دقیقاً نشانه عدم تمرکز در بالاترین سطح سازمان است.
رهبری در این اقتصاد، بیش از هر چیز، به معنای تعیین دقیق محل سرمایهگذاری منابع محدود توجه است. فرض کنید شرکت شما یک کشتی عظیم است. مدیر عامل، ناخدا و تعیینکننده مسیر است. اگر ناخدا مدام به قایقهای ماهیگیری کوچک در اطراف توجه کند، کشتی از مسیر اصلی خود منحرف شده و هرگز به مقصد استراتژیکش نخواهد رسید.
1. افزایش عملکرد استراتژیک: تمرکز به مدیران عامل کمک میکند تا از افتادن در دام “مشغول بودن” اجتناب کرده و زمان محدود خود را صرف “کارهای درست” کنند. این به معنی تمرکز بر اهداف کلیدی، نوآوریهای حیاتی و تصمیمات استراتژیک است، نه درگیری در جزئیات روزمره که به راحتی قابل تفویض اختیار هستند.
2. بهبود نتایج تجاری و سود: طبق تحقیقات، شرکتهایی که از یک استراتژی تمرکز مشخص پیروی میکنند، میتوانند عملکرد مالی بهتری داشته باشند. تمرکز بر یک بخش بازار، یک مزیت رقابتی یا یک محصول کلیدی، به جای تلاش برای تسخیر همه چیز، منجر به رشد سریعتر و سود بالاتر میشود.
3. فرهنگسازی سازمانی: یک مدیر عامل متمرکز، الگوی رهبری برای تمام سازمان است. اگر رهبر حواسپرت باشد، این بیماری به سرعت در تمام سطوح شیوع پیدا میکند. اما اگر مدیر عامل با دیسیپلین، با کار عمیق و تمرکز کامل برخورد کند، این تبدیل به یک ارزش سازمانی در کل کسب و کار میشود.
محیط مدیریت کسب و کار در ایران و جهان، مملو از “دزدان توجه” است. مدیر عامل، در خط مقدم این نبرد، با چالشهای منحصر به فردی روبروست که باید آنها را بشناسد و برایشان راهکار داشته باشد:
تلفن هوشمند شما، سندی است که باید فوراً امضا شود، جلسهای که میتوانست یک ایمیل باشد و انبوهی از پیامهای تلگرام و واتساپ. این فوریتهای ساختگی، زمان شما را میدزدند و شما را از تمرکز بر مسائل مهم استراتژیک دور میکنند. این همان “تیراندازی در تاریکی” است که در آن، فعالیت زیاد، نتایج کمی به بار میآورد.
فرهنگ سازمانیای که انتظار دارد مدیران عامل و تیم رهبری ۲۴/۷ در دسترس باشند، خود بزرگترین دشمن تمرکز است. این فشار مداوم برای پاسخگویی، اجازه نمیدهد که هیچکس، از جمله خود شما، وارد حالت “جریان” یا “کار عمیق” شود. کار عمیق همانجایی است که نوآوریهای واقعی، برنامهریزیهای استراتژیک و تصمیمات بزرگ اتفاق میافتند.
مدیران عامل و صاحبان کسب و کار دائماً با “فرصتهای جذاب” زیادی روبرو میشوند: یک پروژه جانبی جدید، یک سرمایهگذاری کوچک اما وسوسهانگیز، یا یک بخش بازار که هنوز به آن نپرداختهاید. این پروژهها اغلب منابع کمیاب شرکت را پراکنده میکنند و سازمان را از تمرکز بر مزیت رقابتی اصلی خود دور میسازند. این همان مثالی است که میگویند: “وقتی همه چیز میخواهید، هیچ چیز نمیشوید.”
برای مدیریت موفق در اقتصاد توجه، مدیر عامل باید از سطح فردی فراتر رفته و استراتژیهایی برای رهبری و تمرکز در سطح تیمی و سازمانی پیادهسازی کند. این کار به افزایش بهرهوری، بهبود مدیریت کسب و کار و تضمین موفقیت بلندمدت منجر میشود.
OKRs یک چارچوب هدفگذاری است که در شرکتهای پیشرو جهان به کار میرود. مدیر عامل باید اطمینان حاصل کند که تیم رهبری تنها روی ۳ تا ۵ هدف کلیدی در هر فصل متمرکز است.
مثال کاربردی:
به جای هدف کلی “بهبود فروش”، هدف را اینگونه تعریف کنید: هدف (O): “تبدیل شدن به رهبر بازار در حوزه خدمات آموزشی مدیریت کسب و کار تا پایان سال.”
نتایج کلیدی:
با این روش، هر روز کاری شما و تیمتان در راستای این چند هدف محدود، اما بزرگ، جهتدهی میشود و منابع توجهتان بیهوده تلف نمیشوند.
بزرگترین خطای یک مدیر عامل در مدیریت کسب و کار، ورود به حوزههای عملیاتی است که به راحتی قابل واگذاری هستند. اگر شما وقت خود را صرف بررسی جزئیات کمپینهای تبلیغاتی یا حلوفصل اختلافات کوچک سازمانی کنید، زمان حیاتی برای برنامهریزی استراتژیک و رهبری را از دست میدهید.
اصل تفویض: هر کاری که شخص دیگری میتواند با ۸۰٪ کیفیت شما انجام دهد، باید تفویض شود. شما باید زمانتان را بر آن ۲۰٪ باقیمانده (تصمیمات استراتژیک، نوآوری، آیندهنگری) متمرکز کنید که فقط از عهده شما برمیآید. این به تقویت حس مسئولیتپذیری در تیم نیز کمک میکند.
مدیران عامل باید برای مقابله با توهم فوریت، از یک سیستم فیلترینگ قوی استفاده کنند. ماتریس آیزنهاور (مهم/فوری) یکی از ابزارهای قدرتمند است:
| فوریت بالا | فوریت کم |
| انجام دهید (مهم و فوری): بحرانها، ددلاینهای حیاتی. | برنامهریزی کنید (مهم و غیرفوری): برنامهریزی استراتژیک، توسعه رهبری تیم، بهبود مستمر، یادگیری. (باید بیشترین زمان مدیر عامل به این مربع اختصاص یابد.) |
| واگذار کنید (غیرمهم و فوری): پاسخ به برخی ایمیلها، گزارشهای غیرحیاتی، جلسات کماهمیت. | حذف کنید (غیرمهم و غیرفوری): اتلاف وقت در شبکههای اجتماعی، جلسات بیهدف، کارهای تکراری که میتوانند خودکار شوند. |
به جای اینکه روز خود را به صورت واکنشی و با پاسخ دادن به محرکهای محیطی بگذرانید، باید رویکردی فعال در پیش بگیرید. این رویکرد، بلوکبندی زمان نام دارد.
نحوه اجرا:
در اقتصاد توجه، تلفن و کامپیوتر شما، مهمترین ابزار و در عین حال، بزرگترین منبع حواسپرتی هستند.
موفقیت یک کسب و کار در گرو این است که نه تنها مدیر عامل، بلکه تمام اعضای تیم، بدانند انرژی و توجه خود را دقیقاً کجا متمرکز کنند. این مفهوم را میتوان سئوی داخلی تیم نامید: همانطور که سئوی خارجی ترافیک را به سایت شما هدایت میکند، سئوی داخلی تیم، تمرکز و تلاشهای تیم را به سمت اهداف استراتژیک (کلمات کلیدی) سازمان هدایت میکند.
1. وضوح ماموریت و چشمانداز: هر عضو تیم باید بتواند در یک جمله توضیح دهد که شرکت برای چه چیزی وجود دارد. وقتی مأموریت روشن باشد، تصمیمگیریهای روزمره (که کجا توجه خود را بگذارند)، سادهتر میشود.
2. هدف مشترک تیمی: تیم رهبری باید تنها یک معیار اصلی (مثلاً درآمد ماهیانه تکرارشونده، رضایت مشتری یا…) داشته باشد که در هر جلسه، در هر گزارش و در هر تصمیمگیری، به عنوان شاخص اصلی موفقیت مورد توجه قرار گیرد. این کار، توجه تیمی را به یک نقطه واحد متمرکز میکند.
3. رهبری با مثال: وقتی یک مدیر عامل در یک جلسه تیمی، دائماً به موبایل خود نگاه میکند، ناخودآگاه به تیم پیام میدهد که «توجه شما در اینجا ارزش کمتری دارد.» اما وقتی با تمرکز کامل و بدون وقفه در جلسه حضور پیدا میکند، به تیم میآموزد که توجه، یک منبع مقدس است.
مهندس “الف. ر”، مدیر عامل یک شرکت تولیدکننده نرمافزار باسابقه ۱۰ ساله در تهران بود. شرکت او با تیمی ۱۰۰ نفره، علیرغم تلاش شبانهروزی، رشدی بسیار کند و حاشیه سود ناچیزی داشت. مهندس “الف. ر” احساس میکرد که هر روز ۱۲ ساعت کار میکند، اما در پایان هفته، نتایج قابلقبول نیستند. مشکل اصلی: بحران حواسپرتی در بالاترین سطح رهبری.
مشکلات کلیدی:
راهکار تحولآفرین: استراتژی تمرکز ۴D
مهندس “الف. ر” با کمک یک مشاور، استراتژی “تمرکز ۴” Dرا پیادهسازی کرد:
1. تعریف (Define): ماموریت و چشمانداز شرکت را به وضوح بازتعریف کرد و تنها سه OKR (بر مبنای افزایش رضایت مشتری از محصول اصلی) را برای فصل آتی تعیین کرد.
2. حذف (Delete): چهار پروژه فرعی را که کمتر از ۱۰٪ از درآمد شرکت را تأمین میکردند، متوقف کرد.
3. واگذاری (Delegate): یک دستیار اجرایی با اختیار کامل برای فیلتر کردن ایمیلها و درخواستهای جلسات غیرضروری استخدام کرد و اختیار پیگیری امور مالی روزانه را به معاون مالی تفویض اختیار کرد.
4. زمانبندی (Dedicate): هر روز صبح از ساعت ۸ تا ۱۱ را به صورت “بلوک کار عمیق” برای برنامهریزی استراتژیک و جلسات تک به تک با مدیران کلیدی (فقط در مورد OKRها) اختصاص داد و در این مدت گوشی خود را خاموش کرد.
نتیجه:
در عرض شش ماه، شرکت با تمرکز بر محصول اصلی، سهم بازار خود را در آن بخش، ۲۰ درصد افزایش داد. حاشیه سود به دلیل صرفهجویی در منابع، بهبود یافت. مهندس “الف. ر” با کار کمتر، اما متمرکزتر، احساس آرامش بیشتری داشت و رهبری او با وضوح بیشتری همراه بود. این مثال نشان میدهد که در اقتصاد توجه امروز، تمرکز مدیر عامل خود تبدیل به یک سرمایه مالی شده است که اتلاف آن، به معنای ضرر مستقیم مالی است.
مدیر عامل محترم، در نبرد بزرگ اقتصاد توجه، مهمترین جبهه نبرد، ذهن خود شما و ذهن اعضای تیم رهبری است. آیا حاضرید با یک رهبری قاطعانه، این منبع کمیاب را مدیریت کرده و کسب و کار موفق خود را به مراحل جدیدی از رشد برسانید؟
